Çocuk göz sağlığında erken teşhis oldukça büyük bir önem taşımaktadır. Yetersiz bilgiden dolayı yaşanan ihmaller sonucunda çocuklarımız ileri yaşlarda tedavisi zorlaşan görme kusurlarıyla karşılaşabilmektedir.
1 yaşında, okula başlamadan önce ve öğrencilik döneminde düzenli göz muayenesi erken teşhis ve tedavi için oldukça önemlidir ve ihmal edilmemelidir.
Gözde titreme, gözde kayma (şaşılık), takip edememe, bir gözü kısma ya da kapatma, siyah görünmesi gereken göz bebeğinde beyaz ya da puslu bir renk fark edildiğinde, gözde kızarıklık ve sulanma durumunda, başını bir yana eğerek bakma, cisimleri sürekli gözüne yakın tutma, gözlerini sık sık ovuşturma, ailede göz bozukluğu, ailede göz tembelliği teşhisinde ve prematüre doğumlarda mutlaka bir göz hekimine (pediatrik oftalmolog) gidilmelidir.
Çocuklardaki görme kusurlarının erken teşhisi ve tedavisi çocukların bu dönemde tedaviye daha hızlı cevap vermesi nedeni ile çok önemlidir.
Çocuklardaki göz muayenesi ve tedavisi aynı zamanda aşağıda belirtilen temel gelişim becerilerini edinmeleri için de büyük önem taşır:
- Yakını görme
- Uzağı görme
- İki göz arasındaki koordinasyonu sağlama
- Gözleri hareket ettirebilme
- Odaklanma
- Periferik Farkındalık
- El-Göz koordinasyonu
Çocuklarda Göz Muayenesi Hangi Sıklıkla Yapılmalıdır?
Bebeğin ilk göz muayenesi doğum sonrasında çocuk doktoru tarafından yapılmalıdır.
Doktorunuza farklı bir şekilde önermediği sürece göz muayeneleri göz hastalıkları konusunda uzman bir doktor tarafından aşağıdaki sıklıkta gerçekleşmelidir:
- İlk göz muayenesini takiben 6. ve 12. aylarda
- 3 ve 5 yaşlarında
- Okul sürecinde düzenli olarak her sene
Çocuklarda Göz Hastalığı Belirtileri:
- Gözde kayma
- Göz kapağında düşüklük
- Gözlerde yaşarma
- Çapaklanma
- Şişlik ve kızarıklıklar
- Bir gözü kapayarak bakma
- Çok yakından okuma
- TV’yi sürekli yakından izleme
- Gözlerini kısarak bakma
- Okuduğu yeri belirlemek için parmak kullanma
- Sakarca davranış
- Dalgınlık
- Başı bir yana eğerek bakma
- Sık sık gözleri kaşıma
- Bebek 4-6 aylık olmasına rağmen bakışları odaklayamama
Yukarıdaki şikâyetlerden herhangi biri olan çocuk hangi yaşta olursa olsun pediatrik oftalmoloji alanında uzman doktorlar tarafından muayene edilmelidir. Atamer Göz Merkezi’ndeki hekimler pediatrik oftalmoloji konusunda uzmandır.
Normalde 40 (+/- 2) hafta sürecek olan Gebelik süresince anne rahminde bebeğin gelişimine paralel olarak gözün gelişimi devam etmekte iken erken doğum sebebiyle bu gelişim sekteye uğramakta , göz damarları henüz hazır olmadığı dış dünyada gelişimini tamamlamaya çalışmaktadır.Özellikle retina damarsal yapılarında olağan dışı gelişim izlenir. İyileşebileceği gibi, katarakt, glokom, şaşılık ve dekolman gelişimi izlenebilir. İşte bu tehlikeli özellikleri nedeniyle ROP gelişmekte olan ülkelerde çocukluk çağının en önemli ve önlenebilir körlük sebeplerinin başında gelmektedir. Rop konusunda Deneyimli bir göz Hekimi tarafından Düzenli muayene ve tedavi ile rahatlıkla kontrol altına alınabilen bu hastalıkla mücadelede erken doğan bebeği olan her anne baba ve aile büyüklerine düşen görev, bebekleri 1 aylık olduğunda uygun klinik ve hekimlere ROP muayenesini yaptırmalarıdır.
Pek çok göz hastalığı çocuklarda da görülebilir. Büyük bölümü görme keskinliği testleri kullanılarak okul öncesi dönemde yapılan göz taramalarında tespit edilir.
Amblyopi (Göz tembelliği):
Bir göz iyi görürken diğerinin aynı seviyede görmemesi durumudur. Hastalığın en sık görülen iki nedeni şaşılık ve iki göz arasındaki refraktif farklılıktır ( Bu nedenle beyin o gözden gelen sinyalleri programlamayı reddeder). Amblyopi mümkün olan en kısa sürede tedavi edilmelidir. İdeali 8 yaş öncesi tedavi edilmesidir.
Şaşılık:
Gözlerin aşağı, yukarı, içe veya dışa kaymasıdır. Aynı göz kronik olarak kayıyorsa, göz tembelliği bu gözde gelişebilir. Erken teşhis ile görme kusuru şaşı olan gözü çalışmaya zorlayan diğer gözün bandaj ile kapatılması ile tedavi edilebilir. Cerrahi ya da özel gözlük kullanımı da gözün iyileşmesini sağlayabilir.
Refraktiv Kusurlar (Kırma kusurları):
Gözün şeklinin ışığı düzgün kıramamasıdır, bu nedenle görüntü bulanıklaşır. Kırma kusurları da göz tembelliğine neden olabilmektedir. Okul dönemi çocuklarda en yaygın görülen kırma kusuru yakını görememedir (miyop), diğerleri astiğmat ve uzağı görememedir (hipermetrop).
Prematüre bebeklerde görülen Retinopati ve aileden gelen; retinoblastoma, yeni doğan kataraktı, doğuştan glokom ve gözdeki genetik veya metabolik olan göz kusurları özel hassasiyet gerektirir. Bu hastalıklara sahip çocukların erken yaşta muayenesi ve düzenli olarak kontrol edilmesi gerekir.
Bebeklerde Göz Sulanması
Bebeklerde göz sulanması, en sık, gözyaşı boşaltım yolu tıkanıklığı nedeniyle oluşur. Gözyaşı boşaltım yolu tıkanıklığı, tüm yeni doğan bebeklerin %5’inde izlenir ve gözyaşı boşaltım yolunun tam ve/veya doğru gelişememesi sonucu oluşur. Tıkanıklık çoğunlukla gözyaşı yolunun buruna açıldığı noktada olmaktadır. Daha nadir olarak göz yaşı boşaltım yolunun daha üst kısımlarında da tıkanıklık olabilir.
Bebeklerde göz sulanmasının daha nadir sebepleri; göz dış yüzeyinin iltihabi veya mikrobik hastalıkları, göz kapağı konum bozuklukları ve doğuştan glokomdur.
Tetkik
Gözyaşı boşaltım yolu tıkanıklığı tanısı, göz hastalıkları uzmanı tarafından yapılan klinik muayene sonucu konur. Teşhis için, çoğunlukla, ileri tetkik gerekmez. Erken teşhis ve tedavi ile; göz çevresindeki iltihab ortadan kaldırılmakta ve genel anestezi (narkoz) altında girişim gereği en aza indirilmektedir.
Tedavi
Tedavinin seçiminde ve başarısında en önemli belirleyici hastanın yaşıdır. Göz hekimince önerilecek olan antibiyotikli göz damlası ve masaj tedavileri ile 1-12 aylık bebeklerde %90’a yakın başarı elde edilir. Dört haftalık tedaviye rağmen sonuç alınamayan olgularda genel anestezi altında sonda-lavaj adı verilen yöntemle ameliyatsız girişim gerçekleştirilir. Bu yöntemle gözyaşı boşaltım yolunun açılması halinde hasta, 4 hafta antibiyotikli ve kortizonlu göz damlalarıyla tedavi edilerek izlenir. Sondanın buruna ulaşamaması yada nüks durumunda göz yaşı boşaltım yoluna silikon tüp yerleştirilmesi yada gözyaşı boşaltım yolunun ameliyat ile yeniden oluşturulması gündeme gelir.
Bir ve üç yaş arası bebeklerde, başarı şansı giderek düşse de sonda-lavaj girişimi uygulanmalıdır. Sonda-lavaj işleminin başarısız olması halinde veya 3 yaştan daha büyük çocuklarda silikon tüp uygulaması veya ameliyat kaçınılmaz olmaktadır.
Bebek ve Çocuklarda Katarakt
Katarakt doğal olarak saydam olması gereken göz merceğinin saydamlığını yitirmesidir. Genelde yaşlı insanlarda görülse de bebek ve çocuklarda da görülebilmektedir.
Doğumda bulunan kataraktlara Doğmalık Katarakt (konjenital katarakt) adı verilir. Kalıtımsal etmenler, enfeksiyonlar veya erken doğum nedeniyle gelişebilir.
Belirtiler
Göz bebeğinin ortası beyaz görülebilir, gözde kayma ortaya çıkabilir.
Tedavi
Katarakt azsa takip edilebilir. Katarakt görmeyi engelliyorsa ameliyat edilir.
